در مورد مراسم چهارشنبه سوری چه می دانید؟

چهارشنبه‌سوری که با نام‌های چهارشنبه آخر سال و شب چهارشنبه سرخ نیز شناخته می‌شود.

یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبهٔ سال (سه‌شنبه شب) برگزار می‌شود.

 

مراسم چهارشنبه سوری در استان خراسان:

در استان خراسان و شهر مشهد و خراسان جنوبی مردم در قدیم در شب چهارشنبه سوری هیزم اتش می زنند. نام این هیزم ها عبارت است از چرخه، خار و اسپند. اسپند دود کردن و یا اسپند(اسفنج) به داخل آتش ریختن از آداب مردم خراسان در تمام جشن ها و مناسبت ها است. در داخل آتش اسپند نمک می ریزند که حالت ترقه و انفجار دارد.

در این پست به مراسم چهارشنبه سوری مردم آذربایجان می پردازیم:

مردم آذربایجان به عنوان مهد تمدن باستانی ایران زمین، آیین هایی را برگزار می کنند که یکی از مهمترین آنها چهارشنبه سوری آخر سال (آخیر چارشنبه) است.

افروختن آتش در آذربایجان، مظهر پاکی و گرمی است.

به اعتقاد قدیمی ها، عدد چهار اصل و ریشه طبیعت جاودانه است، لذا اولین چهارشنبه را منسوب به باد می دانستند و اعتقاد داشتند در آن روز باد خواهد وزید، دومین چهارشنبه منسوب به خاک، سومین به آتش و چهارمین به آب بود که در این زمان از یخ بستن خاک کاسته می‌شد و زمین نفس می‌کشید.

در آذربایجان چهارشنبه سوری موسوم به ‘ آخیر چارشنبه’ است که وجود واژه آخر در این ترکیب نشان می دهد مردم آذربایجان در اسفند ماه چهارشنبه های دیگری را نیز جشن می گرفتند که امروزه این رسم تقریبا به فراموشی کامل سپرده شده است.

مراسم ۴ چهارشنبه سوری:

۱) مطابق سنت های کهن و قدیمی مردم آذربایجان چهارشنبه هفته اول اسفند ماه را ‘چیله قووان’ یعنی هفته ای که چله زمستان را فراری می دهد یا یالانچی چارشنبه ( چهارشنبه دروغین) می نامیدند و با آیین هایی اتمام فصل زمستان را جشن می گرفتند.

۲) چهارشنبه هفته دوم اسفند ماه موسوم به ‘کوله چارشنبه’ یعنی چهارشنبه کوتوله بود

۳) سومین چهارشنبه نیز ‘موشتولوقچی چارشنبه (پیام آور) نامیده می شد

۴) چهارشنبه آخر را ‘ آخیر چارشنبه ‘ می گفتند که چهارشنبه آخری مهم تر از سایر چهارشنبه ها بود و جشن های بزرگی در آن برپا می شد.

همچنین نامگذاری ۴ چهارشنبه در اسفند ماه به نوعی با رنگ های طبیعت نیز ارتباط دارد که رنگ های سفید، خاکستری، سیاه و سرخ از آن متبلور است.

این چهارشنبه ها بین عموم مردم با نامهای موشتلقچی (خبرچی) کوله (کوتوله) قره (سیاه) و قزیل (چهارشنبه طلایی) نامیده می شوند که امروزه نیز به این نام ها معروف هستند.

از میان تمام مراسم باقیمانده، آیین گسترده چهارشنبه آخر سال به عنوان یکی از رسوم نوروزی هنوز با حال و هوای قبلی برگزار می شود.

به باور و اعتقاد نیاکان ما، “یئل(باد)، اوت(آتش) و سو(آب)” به مهمانی تورپاق می روند و در معبد تورپاق جمع می شوند و روزهای سخت زمستانی را که توام با قحطی و فلاکت و سختی بوده است بر او عرضه می دارند و الهه تورپاق را به بیداری دعوت می کنند و این چهار الهه دست در دست همدیگر با خواندن این شعر:

سو گلدی ها، اوت گلدی ها، یئل گلدی

آب آمد، آتش آمد، باد آمد

تزه عؤمور تزه تاخیل ایل گلدی

عمر تازه، روییدنی و سال تازه اومد