قدیمی ترین معدن طلایی

قدیمی ترین معادن طلایی در کجا می باشد؟

از نظر قدمت، قدیمی ترین معدن طلایی که اسم آن در تواریخ و گزارش ها آمده، معدن سیستان است و پس از آن بیشتر نویسندگان از معدن کوه زر دامغان یاد کرده اند. ابودلف سیاح عرب که در زمان سامانیان در ایران سیاحت کرده از معدن طلای شیز (تخت سلیمان نزدیک تکاب) یاد کرده و می نویسد طلای آنجا سه قسم است.

 

۱٫یک قسم به نام قومسی (شاید طلای معدن کوه زر دامغان باشد) و آن عبارت از خاک طلا است که بر آن آب می ریزند و پس از شستشوی خاک، طلای آن مانند گرد باقی می ماند. این طلا با جیوه ترکیب می شود و رنگ آن سرخ روشن و سنگین و نرم و چکش خور می باشد و رنگ آن در آتش استقامت دارد.

۲٫قسم دیگر شهربی نام دارد و تکه های آن از یک گندم تا ده مثقال یافت می شود رنگ آن تند و ثابت است ولی جنس آن کمی خشک می باشد.

۳٫قسم دیگر سجابذی است که رنگ آن سفید و هنگام محک سرخ می شود. (مخلوط با مس بوده است) و در جای دیگر از طلای همدان گفتگو کرده و می نویسد به علت اینکه زغال در آنجا کمیاب است هزینه ی به دست آوردن طلا زیاد و بهره برداری صرف نمی کند. بعدا از معدن طلای مازندران به نام کوه خشم یاد می کند.

 

اصطخری درمسالک الممالک از معدن طلای و خان (در ماوراء النهر) نام می برد و می نویسد زر آب از این دیار خیزد و در کنار رودها و بر اثر سیلاب ها پدید باشد.

ابن حوقل در صوره الارض از معدن طلای فارس نام می برد. در حدود العالم به خاک های رزکه در جوی های جیرفت وجود دارد اشاره شده است.

درنزهت القلوب مولف از معادن طلای فرغانه و معدن به حدود دامغان که آن راکوه زر خوانند و طلا بارها در میان خاک می یابند یاد شده است و در جای دیگر از معدن طلای سیستان (که در افواه شایع است در عهد سلاطین غزنوی کار میکردند و به علت زلزله از بین رفته) یاد شده است.

در جواهرنامه سلطانی نوشته شده : از خواجه ابوریحان، در کتاب تسامیع، بقراط بیان کرده که کانی در حدود زابلستان است و احمد طبیب ساوجی بر آن است که در نواحی دامغان و جبال جنوبی کرمان چند کان زر غیرخالص مشاهده کرده است.

سرانجام جرجی زیدان در کتاب تمدن اسلام از معادن طلای خراسان ماوراء النهر، دمندان درکرمان نام می برد.

بعد از حمله مغول تا دوره ی صفویه از معادن طلا در ایران بهره برداری میشده است. ولی مثل این است که در دوره ی صفویه فعالیت در معادن طلا چشم گیر نبوده است. تاورنیه در سفرنامه ی خود می نویسد:

این مسئله مسلم است که در قدیم معادن طلا و نقره در ایران بوده چنانکه هنوز اثر آن در بعضی حفریات بسیار عمیق دیده می شود ولی از وقتی که طلا و نقره زیاد شده و از اتیوپی و جزایر سوماترا و چین و بعضی جاهای دیگر وارد می شود دیگر ایرانی ها در مملکت خود به کشف طلا و نقره نپرداختند و …

منبع:زر