سنگ لعل و تفاوت آن با سنگ یاقوت

در این مطلب به معرفی سنگ لعل سامریان می پردازیم و انواع و خصوصیات آن و همچنین تفاوت این سنگ لعل با سنگ یاقوت را توضیح می دهیم.

سنگ لعل سامريان

ريشه نام این سنگ “لعل سامرا” برگرفته از نام شهر باستانی يهودی نشين سامرا در فلسطين مركزی می باشد كه هم اكنون در شمال‌غربی اردن قرار دارد. قلمرو پادشاهی سامرا از شمال به الجليل و از جنوب به فلسطين باستان، از غرب به درياي مديترانه و از شرق به رودخانه اردن محصور مي‌شد و وسعت آن بالغ بر 65 كيلومتر مربع از شمال تا جنوب و 56 كيلومتر از شرق تا غرب بوده است.

اين شهر در سال 722 قبل از ميلاد توسط آشوريان تسخير و در قرن دوم پس از ميلاد ويران شد. بعدها “هرود كبير King Herod the Great” آن را از نو بنا كرد و به احترام “آگوستوس Augustus”، امپراتور روم، كه يونانيان او را از اهالی سبسطيه به شمار می آوردند، نام “سبسطيه Sebaste” را براي آن برگزيد.

خصوصيات سنگ لعل سامريان

سنگ لعل 500 قيراطي سامريان، بزرگ‌ترين لعل قيمتی جهان محسوب می شود و در حال حاضر بخشی از جواهرات سلطنتی ايران به شمار می آيد كه در موزه ملی جواهرات واقع در بانك مركزی در تهران نگهداری می شود. رنگ اين سنگ، قرمز آتشين است و دارای شكلی نامنظم می باشد. در يكی از قسمت‌های آن سوراخی وجود دارد كه حاكی از كاربرد پيشين آن به عنوان زيورآلات است.

بزرگ‌ترين سنگ لعل‌ جهان

سنگ لعل سامريان، همانند ديگر لعل‌ها زمانی ياقوتی بزرگ به شمار می آمد اما در حال حاضر بسياری از افراد به اين موضوع اطمینان دارند كه بسياری از سنگ‌های قيمتی قرمز به كار رفته در جواهرات سلطنتي كه زمانی ياقوت محسوب می شدند، در حقيقت لعل بوده‌اند.

اين سنگ، بزرگ‌ترين لعل جهان می باشد. دومين لعل بزرگ جهان با وزن 72/398 قيراط جز جواهرات سلطنتی روسيه و زينت بخش تاج سلطنتی كاترين كبير بوده است و در حال حاضر در گنجينه‌ الماس موزه كرمين نگهداری می شود.
تصوير، مربوط به چهارمين لعل بزرگ جهان به وزن 270 قيراط می باشد كه به جواهرات سلطنتی ايران تعلق دارد.

تفكيك سنگ لعل از ياقوت

ياقوت و لعل‌های قرمز از نقطه‌نظر خصوصيات فيزيكی و شيميايی شباهت فراوانی به يكديگر دارند و در معادن نيز به طور معمول در كنار يكديگر يافت می شوند. به دليل شباهت بسيار زياد، اين دو كانی تا سال‌های اخير از يكديگر تفكيك نشده بودند، بنابراين اكثر لعل‌های قرمز در دوران باستان ياقوت فرض می شدند.

در سال 1783، يك كانی شناس فرانسوی به نام “لوئيس روم دو ليسل Louis Rom de lisle” لعل را به عنوان يك كانی مجزا و متفاوت از ياقوت معرفی كرد. از نقطه نظر شيميايی، تركيب ياقوت اكسيدكوراندوم آلومينيوم (AL203‌) و تركيب لعل اكسيد آلومينيوم منيزيم (MgAL 204) می باشد در حاليكه ياقوت‌ها در سيستم “كريستال 6 ضلعي Hexagonal crystal system‌” “كريستال‌های مثلثی Trigonal” تشكيل می دهند، لعل‌ها در سيستم كريستال ايزومتريك، “كريستال مكعبي Ccubic” و “هشت وجهي Octahedral” به وجود می آورند.

چگالی و شاخص انتشار نور در ياقوت، اندكی بالاتر از لعل است اما اين تفاوت به حدی حائز اهميت می باشد كه موجب تمايز اين دو سنگ به ظاهر مشابه شده است. در واقع تفاوت درجه سختی و وزن به تراش‌دهندگان سنگ‌های قيمتی در دوران باستان در سريلانكا و برمه كمك كرد تا تفاوت بين لعل و ياقوت را پيش از آن‌كه گوهرشناسی به عنوان يك علم به جهان معرفی شود، دريابند.

چگونگي احتمال ورود سنگ لعل سامرا به ايران

اين احتمال وجود دارد كه سنگ لعل 500 قيراطي سامرا همانند اكثر جواهرات سلطنتی از طريق پادشاه و پس از حمله‌ي او به پايتخت‌های امپراتوری مغلان، دهلی و آگرا، در سال 1739 هنگام سلطنت شاه محمد، پادشاه مغول، به عنوان غنيمت جنگی به ايران آورده شده باشد.

چنين نقل شده است كه نادرشاه پس از فتح اين سرزمين، چندين صندوقچه مملو از الماس، زمرد، مرواريد، ياقوت و همچنين تخت طاووس متعلق به شاه جهان، الماس مشهور كوه نور، دريای نور، نورالعين و ياقوت 361 قيراطی تيمور را به عنوان غنايم جنگی به ايران آورد.

چهارمين سنگ لعل بزرگ جهان در ايران

اين لعل 270 قيراطی، تراش نامنظم و بی قاعده دارد و بخشی از جواهرات سلطنتی كه در موزه ملی جواهرات نگهداری می شود، می باشد. حكاكی روی اين لعل مؤيد آن است كه سنگ مذكور در تملك پادشاه مغول به نام جهانگير شاه(27-1605)، فرزند شاه اكبر، مقتدرترين پادشاه مغول بوده است. شهرت شاه اكبر برابر با جهانگير شاه، مؤسس تاج محل می باشد.

 بر طبق گزارش‌های تاريخی، نادرشاه از اين لعل به عنوان بازوبند استفاده می كرده است. احتمال ديگر آن است كه اين لعل از معادن بدخشان افغانستان به ايران آورده شده باشد و از آنجایی كه جهانگير شاه اهميت فراوانی به حك كردن نام خود بر روی الماس و سنگ‌های قيمتی می داده است اين احتمال كه او چنين سنگی را ناديده بگيرد، وجود ندارد.

هنگاميكه جهانگير شاه به دليل زايل كردن زيبایی سنگ‌های قيمتی مورد انتقاد قرار می گرفت، چنين پاسخ مي‌داد: “اين سنگ نام مرا حتی مشهورتر از كل سلسله‌ ی تيمور لنگ خواهد كرد.” نام جهانگير شاه با حكاكی بر روی مشهورترين سنگ‌های قيمتی جهان كه در سراسر دنيا هستند، جاودانه شد.

شما می توانید نظرات و پیشنهادات خود در مورد این مقاله را در قسمت دیدگاه این صفحه به اشتراک بگذارید