آشنایی با هنر ملیله کاری

زر و سیم یا همان طلا و نقره جزو فلزات گرانبهایی هستند که از ابتدای تاریخ تاکنون به اشکال مختلف مورد توجه قرار گرفته و کاربردهای متنوعی را تجربه کرده است. در بین صنایع دستی زنده که رواج قابل توجهی دارند ملیله کاری رشته ای است که میزان اعتنا و اقبال عمومی به آن رضایت بخش و امیدوار کننده است.
ملیله‌کاری شاخه‌ای از هنر فلزکاری است که با مفتول‌های نازک نقره انجام می‌پذیرد. ملیله کاری با دو فلز طلا و نقره انجام می‌شود که نقره باید دارای درجه بالای خلوص و عیار برتر باشد.

شمش‌های نقره را با چکش یا دستگاه نورد به شکل مفتول‌های چهارپهلو باریک می‌کنند و ابتدا نقش‌های کوچک را می‌سازند سپس آنها را در کنار هم در یک قالب قرار داده و با نقره‌ای با عیار پایین‌تر لحیم می‌کنند. استفاده از نگین‌های رنگارنگ در ابعاد مختلف و نیز مروارید برای تزئین و ایجاد جذابیت بیشتر در محصول ، نقش مهمی دارد.
قاب عکس ، آینه و شمعدان ، زیور آلات برای بانوان و دیگر اشیاء تزئینی ، از جمله محصولات ملیله کاری هستند.

ملیله‌کاری شاخه‌ای از هنر فلزکاری است که با مفتول‌های نازک نقره انجام می‌پذیرد.

ملیله‌کاری یکی از صنایع دستی اصلی زنجان است. در این شهر کالاهای نقره مانند سینی، قندان، گیره استکان، گل‌سینه و… با روش ملیله‌کاری ساخته می‌شود.

نقره به کار رفته در این هنر معمولا عیار ۱۰۰ دارد.

نقش‌های معمول ملیله‌کاری، بته جقه، ریزه جقه، برگ فرنگ، برگ، غنچه، پیچ، جفت پیچ، پیچک، سه چشمه و… نام دارند.

توليدات مليله شامل گيره ، شربت خوري, گلاب پاش, قاب عکس, بشقاب, شکلات خوري, شيريني خوري, زنجير ، گل سينه و گوشواره است.

ابزار کار مليله کاري شبيه ابزار و ادوات زرگري است و براي تهيه و ساخت آثار مليله ، ابتدا بايد نوار مليله را که از جنس طلا و نقره يا مس تهيه مي شود با عبور شمش يا مفتول نقره و مس از دستگاه نورد حديده ، مفتول مورد نظر به دست آورد . بعد از آماده شدن نوار مليله ، نوبت به ساخت مليله مي رسد .

رونق این هنر دستی از دوره سلجوقی آغاز و در دوره صفویه به اوج خود رسید و شهرهای زنجان و اصفهان بیشترین هنرمند را در این حرفه تربیت و به عرصه ی هنرهای دستی تحویل دادند.

در صنعت ملیله کاری، استاد کار پس از ذوب شمش، آن را از قالب مخصوص عبور داده و مفتول هایی به قطر یک سانتی متر تهیه می کند که این مفتول ها نیز با ادامه عملیات دستی، به سیم های نقره ای با قطر یک میلیمتر تبدیل و آماده ملیله سازی می شود.

با نشاندن این سیم ها در قالب هایی که معمولا از تخته و موم ساخته می شود و دادن طرح ها و اشکال متنوع به آن، تارهای نقره ای در اثر حرارت و براده مس به هم متصل می شود و سپس بصورت انواع ظروف در می آید.

چکش کاری، حرارت دهی، نورد کشی، مفتول کشی، حدیده کاری و قالب بندی، از جمله کارهایی است که توسط استادکار در صنعت ملیله سازی انجام می شود.