انواع فیروزه

 فیروزه:

گوهر فیروزه اگرچه شفافیت و یا براقی بسیاری از گوهرها را ندارد اما به دلیل رنگ زیبا و استفاده تزئینی آن در دوره های مختلف تاریخ، در بین ملل مختلف از محبوبیت خاصی برخوردار می باشد.

فیروزه از نظر رنگی به رنگ های زرد، سبز چمنی تا آبی آسمانی در بازار های جهانی یافت می شود.

 

سه فاکتور مهم در قضاوت کیفیت فیروزه وجود دارد که عبارتند از:

۱)رنگ (Color)

۲)بافت (Texture)

۳)شجره (Matrix)

 

مدل رنگ فیروزه (Color):

گرانبهاترین رنگ فیروزه، رنگ آبی متوسط یکدست که به آبی آسمانی معروف است، بوده که شهر نیشابور ایران به دلیل داشتن بهترین رنگ فیروزه در دنیا شهرت دارد. به همین علت در تجارت بین المللی بهترین رنگ فیروزه به Persian Blue معروف است. صرف نظر از اینکه گوهر مربوط به ایران باشد یا خیر.

از دیگر معادن مهم فیروزه در جهان می توان به آمریکا و مکزیک اشاره نمود که به رنگ های آبی کمرنگ، آبی مایل به سبز و سبز مایل به آبی دیده می شود و یا فیروزه مصر که به رنگ سبز مایل به زرد و یا آبی مایل به سبز یافت می شود. دانشمندان بر این عقیده اند که وجود عنصر آهن در ترکیب شیمیایی فیروزه باعث به وجود آمدن رنگ سبز در آن می شود در حالیکه هر چه عنصر مس در فیروزه بیشتر باشد رنگ آبی در آن تشدید شده و در نتیجه باعث افزایش قیمت آن خواهد شد.

 

بافت (Texture):

فیروزه از تجمع کریستال های میکروسکوپی (Microcrystalline Aggregate) بسیار ریزی تشکیل شده است. اگر این کریستال ها به یکدیگر نزدیکتر باشند، جذب و نفوذپذیری مواد خارجی به فیروزه کاهش پیدا کرده و در نتیجه سختی و استقامت آن در تغییر رنگ بهتر خواهد بود . همچنین بعد از صیقل از جلای بهتری نسبت به آن دسته از فیروزه هایی که به دلیل فاصله بیشتر بین کریستال های ریز آن، مواد بیشتری را به خود جذب می کنند، برخوردار خواهند بود.

 

شجره (Matrix):

فیروزه هایی که در معادن سنگ آهک تشکیل می شوند دارای شجره های قهوه ای تیره و فیروزه هایی که در معادن ماسه سنگ تشکیل می شوند دارای شجره های روشن تری هستند.

در بازارهای جهانی فیروزه هایی که بدون شجره هستند از ارزش بیشتری برخوردار بوده و هرچه مقدار شجره در فیروزه بیشتر باشد از ارزش آن می کاهد. البته فیروزه هایی که شجره هایی که به شکل خطوط نازک بوده و همانند نقش تارعنکبوت (Spider Web) را در فیروزه نشان می دهد از محبوبیت خاصی در بین علاقه مندان برخوردار است.

فیروزه دارای انواع مختلفی می باشد:

۱- فیروزه عجمى: سنگ باطله ندارد و به رنگ آبى پر رنگ است. با ارزشترین نوع فیروزه است و به صورت گرد یا بادامى تراش داده مى شود.

۲- فیروزه شجرى: همراه با باطله است. پس از تراش سنگ باطله به صورت شاخه اى یا دندریتى نمایان مى گردد. این نوع فیروزه را به صورت هاى گرد، بیضوى، اشکى و چهارگوش مى تراشند.

۳- فیروزه چغاله نیم رنگ: نسبتا شبیه فیروزه عجمى است اما کمرنگ تر است و روى آن، لکه هاى سفیدى دیده مى شود که در واقع کانى آلونیت است. نام چغاله به دلیل این است که مانند میوه نارس کمرنگ تر از نوع عجمى است.

۴- فیروزه چغاله سفید: شبیه چغاله نیم رنگ اما روشن تر است.

۵- فیروزه عربى: همان نوع شجرى است اما با قطر کمتر و ترا ش آن نیز سخت تر است. این نوع فیروزه نامرغوب بوده و به رنگ سبز کمرنگ دیده مى شود. در صورتى که قطر آن بیشتر باشد، به آن فیروزه دو بهرى نیز مى گویند.

۶- فیروزه توفال رنگین: شبیه فیروزه شجرى است اما با سنگ باطله کمتر.

۷- فیروزه توفال نیم رنگ: همان فیروزه توفال رنگین اما روشن تر است. زیرا کاتیون Cu+2 در شبکه بلورى به طور کامل وجود ندارد.

۸- فیروزه توفال سفید: همان توفال نیم رنگ است،‌اما خیل روشن تر است.

۹- فیروزه نرم: به دانه هاى خیلى ریز فیروزه که براى زینت دادن اشیا به کار مى رود، گفته مى شود.

۱۰- فیروزه درشت: به سنگهاى نسبتا درشت فیروزه که خرد نشده اند و رگه دارند، گفته مى شود.

۱۱- فیروزه خاکه: این نامگذارى در معدن مرسوم است. این نوع سنگ باطله ندارد و خالص است. به ابعاد مختلف و کروى در داخل رگه هاى بشدت دگرسان و خرد شده و به رنگ آبى روشن تا تیره یافت مى شود و بسیار گرانبهاست.

۱۲- فیروزه گل کاسنى: به فیروزه سبز پررنگ متمایل به  خاکسترى گفته مى شود. دلیل رنگ آن، وجود کاتیون Fe+2 در ساختمان آن است. به این نوع فیروزه تلخ مى گویند.