سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی به طور کلی به دوصورت استفاده می شوند. یکی به صورت نگین در زیورآلات و دیگری به شکل فرم های فانتزی و موارد متنوع دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. در طبیعت سنگهای جواهر به صورت خام(rough) یافت می شوند.
هیچ سنگ جواهری چه قیمتی و چه نیمه قیمتی به صورت خام استفاده نمی شوند. بلکه این سنگها حتما باید برش خورده و تراش داده شوند تا به اندازه و شکل دلخواه درآمده سپس پولیش شوند تا جلا و جلوه مورد نظر را پیدا کنند و برای نصب برروی انواع زیور الات از جمله گوشواره ،گردنبند، آویر و دستبند به طور شایسته آماده گردند. از نظر عملی همیشه الگوی استخراج سنگهای جواهر از معادن سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی به شکل یک هرم است.به این معنی که در پایه هرم سنگ هایی کوچک و با کیفیت پایین هم خانواده جواهر وجود دارند.در رتبه بالاتر سنگهای با کیفیت تر (رنگ بهتر و ناخالصی کمتر) وجود دارند که برای تراشهای ساده استفاده می شوند و فقط در راس هرم سنگهایی باارزش تراش زاویه ای وجود دارند که از بین این سنگها نیز فقط تعداد محدودی به عنوان جواهرات مرغوب وبا ارزش بسیار بالا استفاده می شوند.
برای تبدیل یک سنگ خام به یک گوهر زیبا سه مرحله حساس و مهم وجود دارد:
1- برش سنگ راف: نظر به اینکه جواهرات مرغوب نادر هستند از نظر تکنیکی نوع برش ،انتخاب مکان مناسب روی سنگ خام برای برش ،ضخامت برش ،حذف رگه ها و ناخالصی ها و ترک ها و رفع حفره ها و ناخالصی های عمده به وسیله برش بسیار مهم است.زیرا در یک سنگ جواهر خام امکان وجود ترک ها ،شکاف ها ، ناخالصی های بزرگ چسبیده به سنگ خام ، رگه های ناخالصی درون سنگ وحفره های داخلی وجود دارد که با یک انتخاب درست از مکانی درست میتوان تقریبا بیشتر این عوامل ناخواسته را حذف کرد . پس در سنگهای جواهر خام برش اولیه بسیار اهمیت دارد.
2- تراش سنگ قیمتی: مهارت یک جواهر تراش نکته مهم دیگری است که در صنعت جواهر تراشی اهمیت فوق العاده دارد.در صورت اشتباه و عدم دقت در تراش یک جواهر به سختی این اشتباه قابل اصلاح وجبران است و در مواردی نیز این اشتباه برگشت پذیر نیست.لذا تبحر و مهارت جواهر تراش تاثیر بسزایی در قیمت محصول نهایی خواهد داشت.
اساسا تراش برروی سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی به دو نوع تقسیم می گردد:
2-1) تراش ساده: به هر نوع تراشی اطلاق می شود که در آن زاویه تراشی نشده باشد.این تراش شامل انواع تراشهای منحنی، گرد ( تراش دامله)، تراش گود، تراش خط، تراش خط برجسته، تراش شکل های فانتزی و در نهایت تراش منظره وچهره روی سنگهای جواهر ومجسمه سازی وتراش حجم است. در این نوع تراش هنرجو با آموزش وتمرین مداوم مهارت های لازم جهت انجام تراش های پیشرفته و زیبای هنری را خواهد آموخت.
2-2) تراش زاویه ای: به تراشی اطلاق می شود که در آن تراشها به صورت محاسبه شده و با شاخص زاویه تعیین وانجام می شود. تا کنون بیش از 150 نوع تراش زاویه ای به صورت الگو در آمده است که در دنیا مورداستفاده قرار می گیرد. در تراش زاویه ای که بیشتر روی جواهرات شفاف وگرانبها انجام می گیرد ابتدا زوایای تراش محاسبه شده و توسط دستگاه مخصوص این کار قطعه جواهر ثابت شده و تراش برروی دیسک افقی صورت می گیرد. بسته به الگوی تراش زوایای تراش می توانند از چندین تا بیش از 100 تراش داشته باشند.کاملا مشهود است که یک تراش زاویه ای زیبا ودرست در قیمت تمام شده جواهر بسیار موثر است. از آنجا که هیچ سنگ جواهری به صورت خام مورد استفاده قرار نمی گیرد و الزاما جهت استفاده در صنعت جواهر سازی می باید تراش وپولیش شود لذا صنعت جواهر تراشی از ارزش افزوده بسیار بالایی برخورددار است یعنی با خرید یک سنگ جواهر خام وتبدیل آن به چندین نگین تراش خورده ارزش چندین ده برابری به جواهرات تراش خورده افزوده می گردد.
3- پولیش سنگ تراش خورده : پولیش آخرین مرحله و در واقع حساس ترین مرحله از مراحل سه گانه می باشد که هم به لحاظ زمان بر بودن و هم به لحاظ حساسیت بسیار مهم است ، در این مرحله ما تلاش می کنیم تا با انواع سمباده ها ، پوست های پولیش و در نهایت پودر های مخصوص پولیش سنگ های قیمتی ، جلا و درخشندگی مورد نظر را بروی سنگ های تراش خوره ایجاد نماییم. در مرحله پولیش ابتدا از پوست هایی با زبری زیاد ( حدود 400) و در نهایت از پوست هایی با زبری کم (حدود 3000) استفاده می گردد ، در مواردی نیز سعی می شود از پودر پولیش برای جلا و درخشندگی نهایی استفاده گردد.
