انواع پدیده ها را در کانی های گرانبها و نیمه گرانبها به دسته های زیر می توان تقسیم کرد:
1-پدیده چشم گربه ای(chatoyency)
در نمونه های گوناگون پدیده ها، این نوع پدیده بیشتر دیده می شود. در این نوع پدیده یک نوار سفید رنگ از یک طرف سنگ به طرف دیگر کشیده شده و متحرک می باشد و شباهت به چشم گربه دارد. این پدیده چشم گربه ای بر اثر انعکاس نور از ناخالصی متعدد سوزنی شکل ظریف و یا شیارهای باریک که فقط در یک جهت درون سنگ قرار گرفته اند به وجود می آید. جهت این پدیده عمود بر جهت ناخالصی ها است. این پدیده به طور معمول در خانوادهChrysobery1 و Quartz بیشتر دیده می شود.
2-پدیده ستاره ای(Astersim)
هنگامی که سنگی دارای ناخالصی و یا کانی های سوزنی شکل به حد کافی و با جهت های مشخصی نسبت به یکدیگر باشند، در اثر انعکاس نور به آن ها پدیده ستاره ای را به وجود می آورد. در این حال جهت دیدن ستاره موازی با جهت ناخالصی است.
در پدیده ستاره ای شش پر، ناخالصی های سوزنی شکل در سه جهت مختلف با زاویه 120 درجه یکدیگر را قطع نموده اند. مثل یاقوت ستاره ای در پدیده ستاره ای چهار پر، ناخالصی ها با زاویه 90 درجه و یا عمود یکدیگر را قطع نموده اند. مثل Black Enstatite.
3-Aventurescence
این نوع پدیده بر اثر برخورد نور و انعکاس آن از سطح صفحات و یا ورقه های فلس مانند در درون سنگ به وجود می آید. از نمونه های بارز این نوع پدیده می توان Sunstone و یا Aventurine Quartz، دلربا Goldstone را نام برد.
4-پدیده تغییر رنگ(Change Of Color)
بعضی از گوهرها با تغییر نور سفید به نور زرد از خود پدیده تغییر رنگ را نشان می دهند. برای مثال سنگ “الکساندریت” در زیر نور زرد به رنگ قرمز و در زیر نور فلورسنس به رنگ آبی ارغوانی تغییر رنگ می دهد و یا Syn Color Change Sapphire در زیر نور زرد به رنگ صورتی ارغوانی و در زیر نور ماوراء بنفش به رنگ آبی ارغوانی مبدل می شود.
از نمونه دیگر سنگ هایی که این پدیده را دارد می توان Syn Spinel،Garnet ویا شیشه مصنوعی Zandrite را نام برد.
5-Iridescence
در اثر برخورد نور با لایه های بسیار نازک موجود در برخی از سنگ ها،باعث به وجود امدن رنگین کمان هایی در سنگ می شود مانندFire Agate و Iris Quartz.
6-Adularescence
این پدیده که در خانواده Fledspar ها مشاهده می شود، دارای نور سفیدی است که برای مثال در سطح رنگ Moonstone دیده می شود. البته اگر این نور آبی رنگ باشد، Moonstone از کیفیت بالایی برخوردار خواهد بود.
7-Labradorescence
این پدیده در سنگ لابرادوریت در خانواده Fledspar دیده می شود و دارای رنگ سبز و ارغوانی می باشد.
8-Play Of Color
این پدیده فقط در سنگ اوپال های قیمتی Precious Opal به صورت نقاط رنگی در سنگ مشاهده می شود و اگر زاویه دید به سنگ تغییر کند، این رنگ هانیز تغییر خواهند کرد.
9-Orient
این پدیده در اصل طیف های رنگی است که در سطح مروارید و کف صدف “قسمت های درونی صدف ها Mother Of Pearl” دیده می شود.
منبع: نشریه طلا، جواهر شماره 97، ساال چهاردهم، صفحه 32
