تجارت زمرد در افغانستان
نگاهی به تجارت سودآور «زمرد» در قلب دره پنج شیر افغانستان
شب دره( پنج شیر ) افغانستان را فرا می‌گیرد ، در زیر نور ضعیف اتاق پذیرایی خانه ییلاقی بزرگی واقع در دهکده “بوزاراک” گروهی از مردان دور یک میز کوچک جمع شده‌اند. تجارت زمرد در افغانستان میزبان افغانی آنها درحالیکه کیفی پلاستیکی را حمل می‌کند وارد اتاق می‌شود.
او محتویات کیف را خالی می‌کند و چند کاسه بلورین را با قطعاتی که به‌نظر “کریپ تونیت Kryptonite” می‌آیند پر می‌سازد و می‌گوید “شما باید آنها را در طی روز و زیر نور خورشید بررسی کنید. سپس قطعه ای از سنگ را به اندازه یک کشمش در دست نگاه داشته و آن را به چراغ گازی نزدیک می‌کند. یکی از میهمانان به لهجه غلیظ روسی می‌گوید: “خانم‌ها به طور معمول شب‌ها از زمرد استفاده می‌کنند. برای همین بسیار مهم است که ببینیم زیر نور مصنوعی چگونه به‌نظر می‌رسند.”
تجارت زمرد در افغانستان :
هم‌اکنون نظر گوهرشناسان و تجار سراسر جهان معطوف به معادن فراوان و طبیعی شمال افغانستان شده است. سالهاست که زمرد این کشور منبع درآمدی برای جنگ متحدین شمالی علیه طالبان محسوب می‌شود. درحالیکه طالبان هزینه جنگ خود را از طریق تجارت چند میلیون دلاری تریاک تامین می‌کرد، درآمد حاصل از فروش گوهرهای شفاف و درخشانی که در کوهستانهای “پنج شیر” استخراج می‌شدند از سوی احمدشاه مسعود برای جنگ مورد استفاده قرار گرفتند. برای مثال در یکی از سال‌های پر درآمد حکومت مسعود، ۶۰ میلیون دلار از فروش جواهرات صدها معدن واقع در شمال این کشور به‌دست آمد.
تجارت افغانستان در الماس :
جواهرات از افغانستان یه پاکستان و تاجیکستان فرستاده می‌شدند، سپس تبدیل به پول نقد شده و صرف خرید اسلحه، مهمات، پرتاب کننده‌های موشک و هلیکوپترهای دست دوم می‌شدند. از نظر تکنیکی معاملات مزبور قانونی محسوب می‌شدند. پس از وقوع برخی حوادث در “سیرالئون” سازمان ملل مانع قاچاق الماس از سوی این کشور شد اما هرگز محدودیتی برای فروش سنگ‌های قیمتی افغانستان اعمال نشد.
هنوز زمردهای افغان مورد بی توجهی قرار دارند زیرا بسیاری از تجار زمردهای کلمبیایی را ترجیح می‌دهند. گاهی اوقات برخی از سنگ‌های قیمتی افغانستان به عنوان زمرد کلمبیا مبادله می‌شد که دستیابی به آن آسانتر بود، ضمن آنکه شفاف بوده و رنگ سبز تیره‌ای را جلوه‌گر می‌ساختند.
زمردهای کلمبیایی به علت آنکه پر رنگ بوده و ناخالصی کمتری داشتند بخش عمده ای از بازار را تسخیر و تحت سلطه خود گرفته بودند. درهرحال به‌علت شرایط دشوار حاکم بر افغانستان مدت‌های مدیدی است که دستیابی به معادن زمرد “پنج شیر” را سخت و خطرناک کرده‌است.
مرقوبترین زمردها :
امروزه تجار افغانستان معتقدند که زمردهایشان از قابلیت رقابت با بهترین زمردهای کلمبیایی برخوردارند و در مقایسه با نمونه‌هایی که از زامبیا، برزیل و دیگر مناطق استخراج می‌شوند نیز برتری بیشتری دارند. سرمایه‌گذاران خارجی هم‌اکنون جویای یافتن موقعیت‌های مناسب جهت سرمایه‌گذاری هستند و به تدریج با این هدف عازم این کشور می‌شوند.
سرانجام در دهکده “بوزاراک” روس‌ها به بررسی دقیق صخره‌ها و سنگ‌های قیمتی تراش‌نخورده اقدام کردند. آنها با چشمان مسلح به دقت به شکاف‌ها و ناخالصی‌های موجود در سنگ‌هایی که تولید و ساخت جواهر را با دشواری روبرو می‌ساخت پرداختند. با وجود چنین خصوصیاتی در سنگ‌ها روس ها خشنود و راضی به‌نظر می‌رسیدند. “الکس روگایتنسکی” یکی از تاجران روسی با همکارانش از سوی “رشیددی‌محمدی” مسئول تجارت زمرد “پنج شیر” به این منطقه دعوت شدند. این اولین سفر”روگایتنسکی” به افغانستان بود. او قصد داشت تا منابع بالقوه زمرد در این کشور را مورد بررسی قرار دهد.
تاریخچه زمرد افغانستان در طول تاریخ جنگ :
“محمدی” برادر زن مسعود از سال ۱۹۹۴ یکی از اعضای صنف تجاری متحدین شمالی محسوب می‌شد در تجارت زمرد در افغانستان. او در طول جنگ داخلی با سفر به آسیای مرکزی و خاورمیانه و اروپا به کار تجارت زمرد که از کوهستانهای زادگاهش به‌دست می‌آمد اشتغال داشت. پس یکی از کارشناسان معتقد است که معادن ۲۸ سال پیش کشف شده‌اند. گفته او مؤید نظر یکی از چوپانان محلی است، زیرا او روزی سنگ سبزی را پیدا کرد و آن را به دهکده برد و به دوستانش نشان داد.
یک سال بعد شایعاتی درباره آن پخش شد و آنها حفاری را آغاز کردند. او در این باره می گوید: “در زمان حکوت”دائودخان Daoud Khan” فردی مسئولیت وزارت صنایع و معادن را برعهده گرفت. اما پس از سقوط رژیم حاکم، معادن در دسترس گروه‌های مختلف قرار گرفتند. با سلطه روس‌ها جهادگرایان، مجاهدین کنترل منابع و معادن را بر عهده داشتند. هم اکنون معادن تحت نظر وزارت دفاع واقع شده است.
