سنگ یا خاک چیست ؟

از نقطه نظر زمین شناسی، سنگ به موادی از پوسته زمین اطلاق می‌شود که از یک یا چند کانی که با یکدیگر پیوند یافته‌اند، درست شده‌ است . در مقابل خاک توده‌ای از ذرات با دانه‌های منفصل یا دارای پیوند سست است که بر اثر هوازدگی سنگ‌ها و به طور برجا تشکیل شده‌است .
عوامل کوه زایی
فشارهای کره مذاب درون زمین را که به پوسته جامد سطح آن وارد می‌شود را می‌توان عامل فرایند کوه زایی و خشکی زایی نامید .

عوامل هوازدگی یا کوه سایی
هر یک از چند روندی را که باعث خرد شدن و تغییر شکل مواد سخت سطح زمین و موادی که با جو در تماس هستند، هوازدگی می‌نامند . عوامل فرسایش یا هوازدگی به دو گروه فیزیکی و شیمیایی تقسیم می‌شوند .
هوازدگی شیمیایی
محصول هیدراتاسیون، انحلال، آبکافت، اکسیداسیون و یا عکس العمل آب‌های اسیدی با املاح تشکیل دهنده سنگ هاست .
هوازدگی فیزیکی
این پدیده توسط عواملی چون یخبندان، تغییرات حرارت در جو و در نتیجه انبساط و انقباض، نیروی جاذبه زمین، رشد گیاهان، باد، جریان آب و عمل جانوران و مانند اینها شکل می‌گیرد و باعث خرد شدن سنگ‌ها و تغییر شکل آنها به دانه‌های ریزتر می‌شود .
ساختمان شیمیایی سنگ‌ها
سنگ‌ها خود از قسمت‌های ساده تری به نام کانی ساخته شده‌اند . کانی‌ها مواد جامد، طبیعی، معمولا متبلور، غیرآلی، همگن و با ترکیبات شیمیایی مشخص اند . تاکنون بیش از ۳۰۰۰ کانی در طبیعت شناخته شده که تنها حدود ۲۴ کانی در سنگ‌های پوسته زمین فراوان هستند و آنها را کانی‌های سنگ ساز می‌نامند .
طبقه بندی شیمیایی سنگ ها
چون کانی های تشکیل دهنده سنگ‌ها متنوع هستند، بسته به میزان وجود بعضی دیگر از ترکیبات شیمیایی که در آنها است سنگ‌ها را به چهار دسته تقسیم می‌کنند :
کربنات‌ها – سولفات‌ها – اکسیدها – سیلیکات‌ها .

طبقه‌ بندی سنگ‌ها از نظر نحوه تشکیل
سنگ‌ ها از نظر نحوه تشکیل به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند :
سنگ‌ های رسوبی – سنگ‌ های آذرین – سنگ‌ های دگرگون شده – سنگ‌ های رسوبی .
بعضی از سنگ‌ها بر اثر ته نشین شدن مواد داخل آب به وجود می‌آیند . رودها مقدار زیادی مواد را با خود به دریاها و دریاچه‌ها می‌برند . این مواد به دلیل سنگینی به ته دریا می‌روند . روی هم قرار می‌گیرند و پس از سفت شدن سنگ‌هایی را به وجود می‌آورند که به آنها سنگ‌های رسوبی گفته می‌شود . سنگ‌های رسوبی لایه لایه‌اند که رنگ یا جنس هر لایه با لایه دیگر متفاوت است . سنگ‌های رسوبی در کوه‌های البرز و زاگرس به فراوانی یافت می‌شوند . ریگ، شن و سنگ‌های آهکی نمونه‌هایی از سنگ‌های رسوبی هستند .
سنگ‌ های آذرین
گروه دیگری از سنگ‌ها بر اثر سرد شدن مواد بسیار داغ به وجود آمده‌اند که قبلا در زمین بوده‌اند . دمای اعماق زمین زیاد است و بعضی سنگ‌ها را ذوب می‌کند . این سنگ‌ها در زیر یا سطح زمین دوباره سرد می‌شوند و سنگ‌هایی را به وجود می‌آورند که به آنها آذرین می‌گویند . سنگ‌های کوه‌هایی مانند دماوند و الوند از نوع آذرین است . سنگ‌ های آذرین از بلورهای ریز یا درشت تشکیل شده‌اند .
سنگ‌ های دگرگون شده
بعضی از سنگ‌های رسویی یا آذرین اگر مدت زیادی در اعماق زمین بمانند، باید فشار و گرمای زیادی را تحمل کنند . این سنگ‌ها مانند آجر پخته می‌شوند و شکل قبلی خود را از دست می‌دهند و به همین دلیل به آنها سنگ‌های دگرگون شده می‌گویند . (مانند سنگ مرمر)
استفاده سنگ‌ها و کانی‌ها در ساختمان سازی، صنایع، پزشکی و غیره به کار می‌روند .

منبع : تبیان

برای مشاهده جدیدترین جواهرات اینجا کلیک کنید .